By 
Sau khi tòa án tuyên bố Google độc quyền bất hợp pháp trong lĩnh vực tìm kiếm, Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) đã chính thức đề xuất các biện pháp nhằm hạn chế sự thống trị của “gã khổng lồ” công nghệ này, bao gồm cả việc chia tách công ty.
Trong đơn gửi lên Thẩm phán Amit Mehta, Bộ Tư pháp Mỹ đề xuất bốn loại biện pháp khắc phục, tập trung vào cả biện pháp hành vi (thay đổi hoạt động kinh doanh) và biện pháp cấu trúc (chia tách Google). Mục tiêu cốt lõi là ngăn chặn Google lạm dụng vị thế độc quyền để kiểm soát thị trường tìm kiếm, đặc biệt trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh đang phát triển mạnh mẽ. Bộ Tư pháp Mỹ nhận định AI có thể trở thành một phần quan trọng của ngành công nghiệp tìm kiếm trong tương lai và muốn đảm bảo Google không thể lợi dụng sức mạnh hiện tại để thao túng thị trường này.
Bộ Tư pháp Mỹ xác định bốn lĩnh vực trọng tâm để hạn chế sức mạnh của Google, bao gồm: hạn chế các loại hợp đồng Google được phép ký kết; yêu cầu các quy định về không phân biệt đối xử và khả năng tương tác; và thay đổi cấu trúc doanh nghiệp của Google. DOJ nhấn mạnh: “Việc khắc phục triệt để những tác hại này đòi hỏi không chỉ chấm dứt sự kiểm soát của Google đối với việc phân phối hiện tại, mà còn phải đảm bảo Google không thể kiểm soát việc phân phối trong tương lai.”
Hiện tại, Google phản đối các đề xuất này, cho rằng chúng “cực đoan” và “vượt xa các vấn đề pháp lý cụ thể trong vụ án.”
Các biện pháp cụ thể được Bộ Tư pháp Mỹ đề xuất bao gồm:
1. Phân phối tìm kiếm và chia sẻ doanh thu:
- Hạn chế hợp đồng: Bộ Tư pháp Mỹ muốn hạn chế các thỏa thuận độc quyền mà Google ký kết với các nhà sản xuất điện thoại và trình duyệt web, đặc biệt là các thỏa thuận cài đặt sẵn hoặc đặt Google Search làm công cụ tìm kiếm mặc định.
- Chia tách Google: Bộ Tư pháp Mỹ cho rằng việc Google sử dụng các sản phẩm của mình như Chrome, Android và Play Store để quảng bá cho công cụ tìm kiếm và AI đã hạn chế khả năng cạnh tranh của các đối thủ. Do đó, Bộ Tư pháp Mỹ đang xem xét việc chia tách Google để giải quyết vấn đề này.
- Nâng cao nhận thức người dùng: Một nhóm các tiểu bang tham gia vụ kiện đề xuất Google hỗ trợ các chiến dịch giáo dục để người dùng biết đến các công cụ tìm kiếm thay thế.
2. Tích lũy và sử dụng dữ liệu:
- Chia sẻ dữ liệu: Bộ Tư pháp Mỹ cho rằng Google đang lợi dụng dữ liệu truy vấn khổng lồ của người dùng để củng cố vị thế độc quyền, khiến các đối thủ khó cạnh tranh. Để giải quyết vấn đề này, Bộ Tư pháp Mỹ đề xuất buộc Google chia sẻ dữ liệu, chỉ mục, mô hình AI và các tín hiệu xếp hạng cho các đối thủ.
- Cân bằng quyền riêng tư và cạnh tranh: Bộ Tư pháp Mỹ khẳng định sẽ xem xét kỹ lưỡng các vấn đề về quyền riêng tư khi yêu cầu Google chia sẻ dữ liệu, đồng thời ngăn chặn Google lợi dụng “lá chắn quyền riêng tư” để duy trì vị thế độc quyền.
3. Tạo và hiển thị kết quả tìm kiếm:
- Quyền lựa chọn cho các trang web: Bộ Tư pháp Mỹ lo ngại về việc Google sử dụng dữ liệu thu thập được từ các trang web để phát triển AI tạo sinh mà không có sự đồng thuận rõ ràng. Bộ Tư pháp Mỹ đề xuất cho phép các trang web lựa chọn có cho phép Google sử dụng nội dung của họ để huấn luyện AI hay không.
4. Quy mô quảng cáo và kiếm tiền:
- Tăng cường cạnh tranh trong quảng cáo tìm kiếm: Bộ Tư pháp Mỹ nhận thấy Google độc quyền cả trong lĩnh vực quảng cáo văn bản tìm kiếm. Để giải quyết vấn đề này, Bộ Tư pháp Mỹ đề xuất các biện pháp như: kiểm soát việc Google sử dụng AI để duy trì độc quyền; cấp phép hoặc cung cấp nguồn cấp dữ liệu quảng cáo của Google độc lập với kết quả tìm kiếm; và yêu cầu Google cung cấp thông tin minh bạch cho các nhà quảng cáo về hiệu quả quảng cáo.
Các đề xuất của Bộ Tư pháp Mỹ được xem là bước đi mạnh tay nhằm kiềm chế sự độc quyền của Google và thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh trong lĩnh vực công nghệ. Kết quả của vụ kiện này sẽ có tác động đáng kể đến thị trường công nghệ toàn cầu và tương lai của ngành công nghiệp tìm kiếm.
Chia tách Google: Liệu có phải giải pháp tối ưu?
Theo Financial Times, đề xuất chia tách đế chế 2 nghìn tỷ USD của Google từ Bộ Tư pháp Mỹ đang làm dấy lên nhiều tranh luận. Liệu đây có phải là giải pháp tối ưu để giải quyết vấn đề độc quyền của “gã khổng lồ” công nghệ này? Chia tách Google liệu có thực sự hiệu quả?
Nhiều chuyên gia cho rằng thay vì tập trung vào quy mô của Google, DOJ nên nhắm vào khả năng củng cố sức mạnh và tạo ra rào cản gia nhập thị trường của công ty này. Sức mạnh của Google trong lĩnh vực tìm kiếm đến từ hiệu ứng mạng lưới: càng nhiều người dùng, Google càng thu thập được nhiều dữ liệu, từ đó cải thiện công cụ tìm kiếm và thu hút thêm người dùng. Việc chia tách Google có thể không ảnh hưởng đáng kể đến vị thế thống trị của họ, đặc biệt khi người dùng đã quen thuộc và ưa chuộng các sản phẩm của Google.
Hơn nữa, việc chia tách Google tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thứ nhất, nó có thể gây ra sự gián đoạn đáng kể cho hoạt động kinh doanh của Google và ảnh hưởng đến người dùng, nhà quảng cáo và toàn bộ hệ sinh thái công nghệ. Thứ hai, quá trình chia tách có thể kéo dài nhiều năm, trong khi đó thị trường công nghệ biến đổi không ngừng. Sự xuất hiện của các công cụ tìm kiếm AI tạo sinh mới đang dần thay đổi cuộc chơi, và việc tập trung vào quy mô của Google vào thời điểm này có thể là một sai lầm chiến lược.
Financial Times cho rằng, thay vì chia tách, DOJ nên tập trung vào các biện pháp khắc phục khác, mang tính phòng ngừa hơn. Ví dụ, hạn chế khả năng ký kết hợp đồng độc quyền của Google, khuyến khích đa dạng hóa lựa chọn công cụ tìm kiếm, yêu cầu Google chia sẻ dữ liệu (trong khuôn khổ cho phép của luật bảo mật) để hỗ trợ các đối thủ cạnh tranh.
Vụ kiện chống độc quyền nhắm vào Google là một vấn đề phức tạp, không có lời giải đáp đơn giản. Chia tách Google có thể là một giải pháp hấp dẫn, nhưng không nhất thiết là giải pháp tối ưu. DOJ cần cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố kinh tế, công nghệ và pháp lý trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
Nguồn: The Verge, Financial Times, Reuters
